قراردادهای آتی (Futures) – راهی برای سرمایه‌گذاری و پوشش ریسک

مقدمه

قراردادهای آتی (Futures) یکی از مهم‌ترین ابزارهای مالی هستند که به سرمایه‌گذاران و معامله‌گران امکان می‌دهند روی قیمت آینده یک دارایی شرط‌بندی کنند. این قراردادها

در بازارهای مختلف از جمله کالاها، ارزها، شاخص‌های بورس و حتی رمزارزها مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این مقاله، مفهوم قراردادهای آتی، نحوه کارکرد، مزایا و ریسک‌های آن را بررسی می‌کنیم.

۱. قرارداد آتی چیست؟

قرارداد آتی یک توافق بین دو طرف است که بر اساس آن یک دارایی خاص در تاریخ مشخصی در آینده و با قیمت توافق‌شده خریداری یا فروخته می‌شود.

✅ این قراردادها استاندارد شده هستند و در بورس‌های آتی معامله می‌شوند.

✅ دارایی پایه می‌تواند شامل طلا، نفت، گندم، سهام، شاخص‌ها یا حتی بیت‌کوین باشد.

✅ معامله‌گران می‌توانند از قراردادهای آتی برای کسب سود از نوسانات قیمت یا پوشش ریسک (Hedging) استفاده کنند.

۲. نحوه عملکرد قراردادهای آتی

هر قرارداد آتی شامل چند مؤلفه کلیدی است:

📌 دارایی پایه: مثلاً طلا، نفت یا شاخص S&P 500.

📌 تاریخ سررسید: تاریخی که قرارداد باید تسویه شود

📌 قیمت توافق‌شده: قیمتی که خریدار و فروشنده بر اساس آن معامله را انجام می‌دهند.

📌 وجه تضمین (Margin): مبلغی که معامله‌گران باید نزد کارگزاری نگه دارند.

مثال ساده: ✅ فرض کنید قیمت نفت خام امروز ۸۰ دلار است. شما پیش‌بینی می‌کنید که قیمت در آینده افزایش خواهد یافت.

✅ یک قرارداد آتی خرید نفت برای ماه بعد به قیمت ۸۵ دلار می‌بندید

✅ اگر در ماه بعد قیمت نفت به ۹۰ دلار برسد، شما قرارداد را تسویه می‌کنید و ۵ دلار سود به ازای هر بشکه دریافت می‌کنید.

۳. کاربردهای قراردادهای آتی

الف) پوشش ریسک (Hedging)

✅ شرکت‌هایی که در بازار کالا فعالیت دارند، از قراردادهای آتی برای محافظت در برابر نوسانات قیمت استفاده می‌کنند. مثلاً یک شرکت هواپیمایی که سوخت زیادی مصرف می‌کند، ممکن است قرارداد آتی نفت بخرد تا از افزایش قیمت در آینده جلوگیری کند.

ب) سفته‌بازی (Speculation)

✅ معامله‌گران حرفه‌ای از قراردادهای آتی برای کسب سود از تغییرات قیمت استفاده می‌کنند

✅ آن‌ها بدون اینکه واقعاً کالا را تحویل بگیرند، از اختلاف قیمت خرید و فروش سود می‌برند.

ج) ایجاد نقدینگی در بازار

✅ قراردادهای آتی باعث افزایش نقدینگی در بازارهای مالی می‌شوند، زیرا معامله‌گران می‌توانند بدون خرید مستقیم دارایی، روی قیمت آن معامله کنند.

۴. انواع قراردادهای آتی

قراردادهای آتی در دسته‌بندی‌های مختلفی قرار می‌گیرند:

نوع قرارداد مثال ویژگی اصلی کالاها (Commodities) طلا، نفت، گندم مرتبط با مواد اولیه و محصولات کشاورزی ارزها (Currency Futures) یورو/دلار، USD/CAD معامله روی نرخ ارزها شاخص‌های سهام (Index Futures) S&P 500، داوجونز مناسب برای سرمایه‌گذاران بورس رمزارزها (Crypto Futures) بیت‌کوین، اتریوم مخصوص بازار ارزهای دیجیتال

۵. مزایای قراردادهای آتی

✅ امکان کسب سود از کاهش قیمت‌ها (Short Selling) در معاملات آتی، شما می‌توانید هم از افزایش قیمت (Long) و هم از کاهش قیمت (Short) سود ببرید.

✅ اهرم مالی (Leverage) شما می‌توانید با مبلغی کمتر از ارزش واقعی قرارداد معامله کنید و سود بالقوه خود را افزایش دهید.

✅ نقدینگی بالا بازار قراردادهای آتی بسیار نقدشونده است و به راحتی می‌توان معاملات را انجام داد.

✅ کاهش ریسک برای شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران شرکت‌ها می‌توانند با استفاده از قراردادهای آتی از نوسانات شدید قیمت جلوگیری کنند.

۶. ریسک‌های معاملات آتی

❌ ریسک بالای اهرم مالی درست است که اهرم می‌تواند سود شما را افزایش دهد، اما در صورت حرکت بازار در خلاف جهت پیش‌بینی شما، ضررهای سنگینی نیز به همراه خواهد داشت.

❌ اجبار به تسویه قرارداد در تاریخ سررسید بر خلاف سهام که می‌توان آن‌ها را برای مدت نامحدود نگه داشت، قراردادهای آتی تاریخ انقضا دارند.

❌ نوسانات بالا برخی بازارها، مانند نفت یا بیت‌کوین، نوسانات شدیدی دارند که می‌تواند باعث ضررهای بزرگ شود.

۷. آیا قراردادهای آتی برای شما مناسب هستند؟

📌 مناسب برای معامله‌گران حرفه‌ای و با تجربه که درک خوبی از بازار و مدیریت ریسک دارند.

📌 نامناسب برای سرمایه‌گذاران کم‌تجربه که توانایی مدیریت نوسانات و ریسک‌های اهرمی را ندارند.

۸. خلاصه

قراردادهای آتی یکی از ابزارهای قدرتمند در دنیای مالی هستند که به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهند از نوسانات بازار سود ببرند یا ریسک‌های خود را کاهش دهند. این قراردادها در بازارهای کالا، ارز، شاخص‌های سهام و رمزارزها کاربرد دارند. با این حال، به دلیل وجود ریسک‌های بالا و استفاده از اهرم مالی، تنها معامله‌گران حرفه‌ای و آگاه باید وارد این بازار شوند.